Murray Bookchin

Το κράτος ποτέ δεν απορρόφησε το σύνολο της ζωής στο παρελθόν, ένα γεγονός που ο Κροπότκιν έμμεσα υπέδειξε στην αλληλοβοήθεια όταν περιέγραφε την πλούσια διαπλοκή της κοινοτικής ζωής που υπήρχε ακόμα και στις ολιγαρχικές μεσαιωνικές κοινότητες («κομμούνες»). Πράγματι, η πόλη υπήρξε συνήθως η κυριότερη αντισταθμιστική δύναμη απέναντι στα αυτοκρατορικά και εθνικά από τους αρχαίους καιρούς μέχρι το πρόσφατο παρελθόν.

Ο Αύγουστος και οι διάδοχοι του ανήγαγαν την εξάλειψη της δημοτικής αυτονομίας σε ακρογωνιαίο λίθο της ρωμαίκης αυτοκρατορικής διοίκησης και το ίδιο έκαναν και οι απόλυτοι μονάρχες στους χρόνους της Μεταρρύθμισης. Η «κατεδάφιση των τειχών των πόλεων» υπήρξε μια σταθερή πολιτική του Λουδοβίκου ΙΓ΄ και του Ρισελιέ, μια πολιτική που έμελλε να ξαναέρθει αργότερα στην επιφάνεια όταν η ροβεσπιερική Επιτροπή Κοινής Σωτηρίας κινήθηκε αμείλικτα για να περικόψει τις εξουσίες της Κομμούνας το 1793-94. Στην πραγματικότητα η «Αστεακή Επανάσταση»  κατέτρυχε το κράτος ως ακατάβλητη δυαδική εξουσία, δυνητική απειλή για την συγκετρωποιημένη εξουσία , στην διάρκεια μεγάλου μέρους της ιστορίας. Η ένταση αυτή υπάρχει μέχρι σήμερα, όπως πιστοποιούν οι διαμάχες ανάμεσα στο συγκεντρωτικό κράτος και τη δημοτική αυτοδιοίκηση στην Αμερική και στην Αγγλία.

Στην προκειμένη περίπτωση, στο αμεσότερο περιβάλλον του ατόμου – στην κοινότητα, τη γειτονιά, την κωμόπολη ή το χωριό – όπου η ιδιωτική ζωή αρχίζει σιγά – σιγά να συγχρονίζεται με τη δημόσια, ο αυθεντικός χώρος για μια λειτουργία σε επίπεδο βάσης υπάρχει στο μέτρο που η αστεοποίηση δεν τον έχει καταστρέψει τελείως.

Όταν η αστεοποίηση θα έχει καταστρέψει την ζωή της πόλης τόσο ολοκληρωτικά ώστε η πόλη να μην έχει πια δική της ταυτότητα, κουλτούρα και χώρους συνεύρεσης, οι βάσεις της δημοκρατίας – με οποιονδήποτε ορισμό της λέξης – θα έχουν εξαφανιστεί και το ζήτημα των επαναστατικών μορφών θα είναι ένα σκιώδες παιχνίδι αφαιρέσεων.

Παράλληλα καμμιά ριζοσπαστική αντίληψη βασισμένη στις ελευθεριακές μορφές και τις δυνατότητες τους, δεν έχει νόημα αν λείπει η ριζοσπαστική συνείδηση που θα δώσει σε αυτές τις μορφές περιεχόμενο και μια αίσθηση προσανατολισμού.

Ας μην παραγνωρίζεται το γεγονός ότι όλες οι δημοκρατικές και ελευθεριακές μορφές μπορούν να στραφούν ενάντια στην επίτευξη της ελευθερίας αν γίνουν αντιληπτές με σχηματικό τρόπο, σαν αφηρημένες επιδιώξεις δίχως εκείνη την ιδεολογική ουσία και οργανικότητα απ’ όπου η κάθε μορφή αντλεί το απελευθερωτικό της περιεχόμενο.

Επιπλέον θα ήταν απλοϊκό να πιστεύουμε ότι μορφές σαν την γειτονιά, τον δήμο και τις λαϊκές  κοινοτικές συνελεύσεις θα μπορούσαν να αρθούν στο ύψος μιας ελευθεριακής δημόσιας ζωής ή να επιφέρουν τον σχηματισμό ενός ελευθεριακού πολιτικού σώματος χωρίς ένα έντονα συνειδητό, καλοοργανομένο και προγραμματικά συνεκτικό ελευθεριακό κίνημα.

Εξίσου απλοϊκό θα ήταν να πιστεύουμε ότι ένα τέτοιο ελευθεριακό κίνημα θα μπορούσε να εμφανιστεί χωρίς την απαραίτητη ριζοσπαστική ιντελιγκέντσια της οποίας ζωτικό περιβάλλον είναι η ίδια της η σφύζουσα συλλογική ζωή ( εδώ μας έρχεται στη μνήμη η γαλλική ιντελιγκέντσια του Διαφωτισμού και η παράδοση την οποία δημιούργησε στα καρτιέ και στα καφέ του Παρισίου ), κι όχι βέβαια το συνοθύλευμα των αναιμικών διανοούμενων που επανδρώνουν τις ακαδημίες και τα ινστιτούτα της δυτικής κοινωνίας.

Αν οι αναρχικοί δεν αναπτύξουν αυτό το φθίνον στρώμα στοχαστών που ζουν μια σφριγηλή δημόσια ζωή σε διερευνητική επικοινωνία με τον κοινωνικό τους περίγυρο, θα αντιμετωπίσουν τον πολύ πραγματικό κίνδυνο να μετατρέψουν τις ιδέες σε δόγματα και να γίνουν οι ψευδευλαβείς τοποτηρητές κινημάτων του παρελθόντος και ανθρώπων που ανήκουν σε άλλη ιστορική εποχή.

 

Θέσεις για την ελευθεριακή δημοτική αυτοδιεύθυνση

Η ριζοσπαστικοποίηση της φύσης , Ελεύθερος τύπος